12. Estado ch’ullqi yatiña utanakana taqi jaqina jani qullqita yatiñanakapataki, jakäwinakasa ukata chuyma jañura anatt’äwinaka ch’amanchasiñanakapataki

Taqi yuqalla imilla wawanakasa, tawaqu waynanakasa, qawayata Estado yatiña utanaka taypina jani qullqita yatiñanakapa ch’amanchasipxarakini, ukanwa chachasa warmisa maya chuyma khuyapasiña thakiru jakäwinakasa, markachirinakjama democracia taypina suma qhana utjañasa sarantayasirakini. Sapa yatiña utana p’iqt’äwi saranakapasa suma yäqataskarakiniwa, kunaki Estado taypita kunatakitixa sapa yatiña utasa utjayatäki uka thakita jani saraqapkphanti, janiraki jark’asiñasa armanukuñasa utjkphanti, janiraki maya ch’ulla uñachayaskphanti jani ukaxa walja thakinaka jist’arasphana.

Uka jach’a amtäwi phuqaña laykuxa Estado taypita:

(a) Phisqa maranita aynachankiri wawanakaru yatichaña utanakawa ch’amanchasiskarakini, ukanwa taqi tuqi markanakana ukhamaraki kuynaymana aruni wawanakaxa suma puraka katuri manq’añanaka, suma munkaña yatiñanaka kuna katuqasipkarakini jälla ukhamata suma k’uchi k’atakiwa jilarapxarakini
(ch) Pampa yatiña utanakana marka yatiña utanakana yatichäwinakasa ukhamaraki Estado taypinkiri yatiña utanakana ukata qullqitaki yaqha yatiña utanakana wali khusi yatichäwinakasa khuskhanchatäxarakiniwa, ukhamata taqinitaki yatiña utanakana khusa yatiñanakasa mayakiñapataki.
(h) Taqi yatichiri jilata kullakanakasa suma yäqata ch’amanchatasipkarakiniwa, ukatakisti purapata aruskipt’asa yanapt’asiñawa wakisirakini, ukhamata qullqisa yanapt’asiskarakiniwa yatichirinakana aliqata wakisiripanjama machaqa yatxatäwinakaru mantapxañanakapataki.
(i) Jisk’a yuqalla imilla wawanakataki ukata q’axu wayna tawaqunakataki chiqapa wakiskiri khusa yatiqäwinakawa yatiña utanaka taypina ch’amanchasiskarakini, kunaymana amuyunakapa suma awkisaru yupaychäwinakapa yäqasisa.
(k) Chiqapa yatxatata yatiñanakasa juk’ampi yatichasiskakiniwa ukhamarakiwa machaqa yänaka apnaqaña tuqita yatiñanakasa yatichasiskarakiniwa.
(l) Uka jach’a yatiña utanakansa, Universidad sipansa uka pachparaki uka Universidad yatiña utanakaru uñtasiri yaqha yatiña utanakansa, chiqanxa markanakaru uñtasita wakiskiri educación técnica sata yatichäwinakawa ch’amanchasiskarakini.
(ll) Estado taypinkiri yatiña utanaka taypinsa ukata qullqitaki yaqha yatiña utanakansa yatiqirinakana yatxatäwinakapaxa suma yatxatata uñjataskarakiniwa, ukhamata kunatixa yatiqirinakaru wakïski uka amtäwinakasa ch’amanchasiskarakini.
(m) Marka tuqinakana ukata pampa chiqanakana, jani qillqasiña jani ullaña yatiri jilata kullakanakaru qawayata, jani mayni jaytjasawa, ullaña qillqaña yatiqañanakapataki arusthapïwinaka amtasa wakichäwinaka ch’amanchasiskarakini.
(n) Reforma Educativa ch’amanchäwi sartañapatakixa sapa marawa uka PBI sutinchata qullqi mujuta niya 0.25% jukha chanipampi yanapasini, ukasti sapa marata sapa mararu uka PBI sutinchata qullqi mujuta niya 6% chaniparu purjañkamawa jilxatayatarakini.
(ñ) Yatiqiri wawanakana suma k’umara wali ch’amani jilañanakapatakisa uka educación física sutinchata yatiyäwinakasa mayampi yatichasxarakini, ukhamarakiwa kuna suma k’anchallinaka lurañataki uka educación artistica sutimpi uñt’ata yatichäwinakasa mayampirakikiwa yatichasxarakini, ukata taqi yatiña utanakana yatiqiri wawanakaru jisk’atpacha suma phisna jalanaqt’añanakapataki anatäwinakasa aliqata wakicht’ataskarakiniwa.
(p) Yatiña utanaka taypina yatichäwinakasa pachpa yatiqiri wawanakana awkinakapa taykanakapampi chikanchasisawa aliqata suma unanchatäskarakiniwa.
(q) Yatiña utanaka taypina jani tukuyata waynanaka tawaqunakaru ukata chuymani jilata kullakanakarusa kunaymana jakañanakapataki wakiskiri kunaymana yänaka lurañanaka tuqita yatichäwinakawa wakicht’asiskarakini.
(r) Yatiña utanaka taypina waynanaka tawaqunaka jaqi masinakasaru yanqhachaña, lunthataña ukata droga sutinchata yänaka pitañaru wayusïwinakapsa armayasirakiniwa.
(s) Perú marka taypina kunaymana jakäwinakana markanaka ch’amanchaña layku uka paya aruta uka Educación Bilingüe Intercultural sutinchata yatichäwinakawa k’atampi ch’amanchasa nayraru sartayasiskarakini.

Leave Your Comment

Jr. de la Unión Nro.264 – Tercer Piso, Lima – Perú
+51 319 7022