14. Ruruq llamkayman runahina aypanapaq

Perú suyunkuna, llaqtankuna wiñachiq llamkaykunapi, llaqtapa qullqinmanhina qatukunapi hapipakuspa musuq llamkaykuna rikurimunantam munayku, chaypaqmi llamkasaqku. Hinallataq, runahina llamkanapaq, llamkasqamanhina qullqiyuq kanapaq, ima sasachakuypas llamkaqpaq rikurimuptin qawasqa kananpaq allin sumaq llamkaytam rikurichimusaqku. Hinaspapas, qullqi waqaychasqa mirananpaq, qullqiyuq runakuna takyasqa llamkayta rikurichimunanpaq llamkasaqku.

Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa:

(a) Llamkayniyuq runa kananpaq, llamkasqanchikkuna hawa hatun suyukunapi chaninniyuq kananpaq, chiqap yachay wiñananpaq, rurasqanchikkuna musuqyananpaq, chiqap yachaywan runakuna wiñananpaq Estado nisqawan, yachaywan hinaspa llamkayniyuqkuna rimanakunankupaq llamkanqa; kaymanhinam runakuna atiyninkunata, yachayninkunata, llamkayninkunata wiñachinqaku.
(ch) Qawanakustin rimaspa, allin takyasqa llamkaykuna kananpaq kamachikuykuna kanqa.
(h) Llamkaykunapa derechun allin kananpaq huk hawa nacionkunapa rimanakuyninmanta, Organización Internacional de Trabajo OIT nisqamantapas hapipakuspa kallpachanqa, sapan llamkananpaqpas, achkamanta llamkananpaqpas derechunkum kanqa; hatun llamkanapaq kamachikuykunawan, llamkaqkuna munasqanmanhina huñunakuspa llamkayninta amachanankupaq huk Sindicato nisqatapas rurayta atinallankutaqmi.
(i) Perú hatun suyupipas, suyunkunapipas llamkanakunata allinyachinanpaq; qatunakunaman, rantinakuyman, manukuynam, musuq ruranakunaman ima aypananpaq kamachikuykuna kanqa; hinaspa chay huchuy taksa empresakuna ukupi llamkanakuna mirananpaqpas yanapakullanqataq.
(k) Huchuy empresa nisqapi llamkaqkunapaqpas derechunku ayparinankupaq tukuy allichasqa kamachinakunata rikurichimunqa.
(l) Llaqta ukupi makillawan ruraspa (artesanías nisqa) llamkaykuna rikurimunanpaq huchuy empresakunata yanapanqa.
(ll) Llaqtakunapi, suyukunapi llamkaqkuna allin yachayniyuq kanqaku, chaypaqmi empresakuna qullqinta churanqaku musuq yachaykunaman aypanankupaq.
(m) Maypi allin yachachikuy kasqanta yachananpaq, maypi allin llamkaykuna tarikusqanta yachananpaq willakuykunata mana sasachakuspan aypanankupaq llamkanqa.
(n) Pisi qullqiyuqkuna achka qullqiyukunawan hukllachasqa kananpaq llamkanqa.
(ñ) Llaqta wiñachinapaq llamkaykuna warmikunata, machu payakunata, wayna sipaskunata llamkachinanpaqmi tanqanqa.
(p) Mana ruray atiq runakunapaq, atinankupaqhinalla, llamkaykunata rikurichimunqa; hinaspa ima ruraypipas huchuy llaqtakunapi kaq runakunaraq llamkanayuq kanankupaqmi tanqanqa.
(q) kikin ruraykunapi llamkaqkuna kaq qullqillata chaskinankupaq kamachikunqa, manam imaraykupas: qaripas warmipas, kuraqpas sullkapas, may llaqtamanta kaspapas, huk apukunapi iñispapas kuchunchasqaqa kananchu.
(r) Campupi tarpuqkuna, awaqkuna, mituwan llamkaqkunapa ima llamkasqanku allin chaninniyuq kananpaq kamachikunqa.
(s) Warmakunapaq, irqikunapaq llumpay/sinchi ñakarichiq llamkaykunata chinkachinqa; warmakunapa, maqtakunapa yachaynin, qali kawsaynin, pukllaynin, wiñaynin qipachiq llamkaykunamanta amachanqa.
(t) Wasipi llamkapakuqkuna derechusninkupi mana chiqnisqa, qipachasqa kanankupaq, sumaq llamkaykunapi kanankupaq amachanqa.
(u) Llamkaqkunapa derechosnin takyasqa kananpaq, llamkaykuna rikurimunanpaq ima “Consejo Nacional de Trabajo” nisqanta kallpanchaspa rimanakuyta tanqanqa.
(w) Allin mana allin llamkanakunamanta yachanapaq qatipaykunata, yanapaykunata qispichinqa.